„Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” to film, który odkrywa realia rządów albańskiego przywódcy Enwera Hodży – postaci brutalnej, choć mało znanej w światowej historii. Film przedstawia historię jego ponad czterdziestoletnich rządów nad Albanią, ukazując kraj pogrążony w izolacji, represjach i kontroli. Lata osiemdziesiąte, Hodża jako ostatni z pokolenia komunistycznych liderów pierwszej generacji wciąż sprawuje władzę. Pod jego rządami Albania staje się jednym z najbardziej zamkniętych państw na świecie, gdzie życie obywateli podporządkowane jest ideologicznym nakazom i powszechnemu zastraszeniu. W dokumencie widzowie mogą zobaczyć, jak Hodża starał się stworzyć idealne socjalistyczne społeczeństwo, ukrywając za fasadą propagandy drakońskie przepisy i życie pełne kontroli, które stało się codziennością Albańczyków.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Marek Bocianiak jako Sulo Gradeci, szef ochrony Hodży
Film przedstawia nagrania archiwalne, które kontrastują z komentarzami historyków i ekspertów, co pozwala odkryć rzeczywisty obraz rządów Hodży. Analizy specjalistów wyjaśniają, jak jego polityka terroru i izolacji wpłynęła na społeczeństwo, pokazując Albanię jako kraj pełen strachu i propagandy. Dokument przedstawia również dramatyczne losy zwykłych obywateli, którzy musieli przystosować się do życia w państwie zdominowanym przez ideologię i represje.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Piotr Bajor jako Enwer Hodża oraz Ewa Domańska jako Nedżmije Hodża
To film, który warto obejrzeć, aby poznać historię Albanii pod rządami jednego z najbardziej rygorystycznych dyktatorów. Dokument pokazuje, jak władza absolutna i izolacja wpływają na naród, zmuszając do refleksji nad rolą dyktatury i jej konsekwencjami dla społeczeństwa. To przestroga przed niszczycielską siłą tyranii, która zmienia codzienne życie obywateli w nieustanne doświadczenie strachu.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Piotr Bajor jako Enwer Hodża
Reżim, którym kierował albański dyktator Enwer Hodża od czasu przejęcia władzy przez komunistów w listopadzie 1944 roku do śmierci w kwietniu 1985 roku i który trwał nieprzerwanie pod rządami jego następcy Ramiza Alii do 1990 roku, był naprawdę surowy. Panował taki terror, że w tym małym bałkańskim państwie, europejskim kraju, który był tak odizolowany od reszty planety jak dzisiejsza Korea Północna, nie pojawił się żaden słyszalny głos niezgody lub sprzeciwu. Film zatytułowany “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” jest pierwszym polskim materiałem podejmującym ten temat.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Marek Bocianiak jako szef ochrony dyktatora – Sulo Gradeci, Piotr Bajor jako Enwer Hodża oraz Ewa Domańska jako Nedżmije Hodża
Stan zdrowia dyktatora był skrzętnie ukrywany zarówno przed jego otoczeniem, jak i opinią publiczną. Leki kupowali zaufani agenci Sigurimi pracujący w krajach zachodnich, a następnie przechowywano je w zamknięciu w prywatnej domowej apteczce. W ciągu czterdziestu jeden lat, gdy rządził krajem, leczono go na wiele schorzeń, w tym problemy z sercem. Siedzący tryb życia, nałogowe palenie do pięćdziesięciu czy nawet sześćdziesięciu papierosów dziennie oraz stały stres i presja, których doświadczał, znacznie podkopały jego zdrowie. Według doktora Isufa Kalo, specjalisty klinicznego od cukrzycy i wieloletniego osobistego lekarza Hodży, Enwera leczono z powodu cukrzycy w kilku krajach Europy Wschodniej.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Paweł Krucz jako osobisty lekarz dyktatora – Isuf Kalo, Piotr Bajor jako Enwer Hodża
Najważniejszą rolę w leczeniu Hodży odgrywał lokalny personel medyczny. Doktor Isuf Kalo wyjaśnił później, że Hodża miał oddaną pielęgniarkę, która opiekowała się nim dwadzieścia cztery godziny na dobę siedem dni w tygodniu. Rola Kostandiny Naumi, choć nie została publicznie doceniona, musiała mieć decydujące znaczenie dla zachowania zdrowia dyktatora. Nie wiadomo, w jaki sposób zbliżyła się do Hodży, ale faktem jest, że była jedną z trzech osób spoza jego rodziny, którym Hodża najbardziej ufał w ciągu całego życia. Film pokazuje te skomplikowane relacje, które wytworzyły się w otoczeniu krwawego dyktatora.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Anna Grycewicz jako pielęgniarka Enwera Hodży
Hodża nieugięcie obstawał przy tym, żeby nikt spoza jego najbliższego kręgu nie znał stanu jego zdrowia, podobnie jak wielu innych przywódców politycznych na świecie. Jego osobiści asystenci szczególnie dbali o to, aby doktor Kalo, który wszędzie towarzyszył Hodży, nie został zauważony przez opinię publiczną i nie zaczął wzbudzać zainteresowania. Kiedy Enwer Hodża poważnie zachorował i umierał, opinia publiczna nie została o tym poinformowana. Nieliczne osoby, które przypadkowo dowiedziały się, że dyktator jest w śpiączce, i były na tyle nieostrożne, by nie zachować tego dla siebie, zostały aresztowane. Film doskonale pokazuje wpływ stanu zdrowia na decyzje albańskiego przywódcy.
Fotos z filmu “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” reż. P. Mielech, prod. VV 2023, na zdjęciu Piotr Bajor jako Enwer Hodża
Reżim Hodży był koszmarem o tragicznej skali: w ciągu 46 lat jego niepodzielnych rządów stracono 5037 mężczyzn i 450 kobiet; 16 788 mężczyzn i 7367 kobiet zostało skazanych na kary od 3 do 35 lat pozbawienia wolności, które często przedłużano ponownymi wyrokami wydawanymi w więzieniu; 70 000 osób zostało internowanych; pluton egzekucyjny rozstrzelał 354 cudzoziemców, w tym 95 Albańczyków z Kosowa. To tylko oficjalne dane. Prawdy pewnie nie poznamy nigdy.
Film pod tytułem “Enwer Hodża. Najmniej znany dyktator” dostępny jest na platformie TVP.VOD.PL
